OTELO SARAIVA DE CARVALHO.

 

 

Fonte. Tempos novos. Luis Álvarez Pousa.

Era o 26 de abril de 1974. Na frontera de Tui, onde antes había gardiñas, agora están os militares. Un deles, observando a miña condición de xornalista, simplificou a tramitación burocrática doutras veces cunha surrisa de complicidade. As noticias eran confusas, pero algo de grande alcance político estaba a suceder en Portugal. Eu habería de valorar os acontecementos desde o norte do país. Aquela responsabilidade profesional, que me encomendara o director de La Voz de Galicia, ía ser un bautismo para min, que viña de estrearme no oficio. Todo se desbordou, e foi imposible substraerme a esa atmósfera de rebelión liberadora que palpei durante tres días seguidos, sen durmir, polas rúas de Oporto. Pero quen demonios estaba detrás daquel esquerdoso golpe militar no Portugal da miseria abastecida, no Portugal da raia seca que eu tantas veces descubrira de neno? O capitán Antonio Delgado Fonseca, un dos douscentos conspiradores, non mo quixo desvelar. Foi no interior da Dirección Geral de Segurança, pouco despois da rendición dos pides que a defendían, cando oín o seu nome por vez primeira. Chegoume na confidencia dun xornalista portugués, o Viale Moutinho, que militaba clandestinamente no Partido Comunista: “O Otelo é o que está á cabeza”.

        Pasaron quince anos. Xa morreu o amigo Zeca, a voz da amencida. A súa canción, esa Grándola, vila morena que estragara tódalas cremalleiras da represión, escóitase agora nas fonotecas, porque en Radio Renacença están de moda outras músicas. Iso si, queda na memoria cívica e cultural de cantos vivimos aquel 25 de Abril como un trompetazo de furia democrática. Moitos aventamos desde aquel día a caída de tódolos muros. Agora vén de ser derrubado o de Berlín. Xusto aos poucos días en que me atopo con Otelo Saraiva de Carvalho, a cabeza e mais o corazón daquela revolución vermella.

       Durante cinco anos, tódolos intentos xornalísticos acababan sempre ás portas dun cárcere militar. Agora está en liberdade, pero segue sometido a sospeita. Escoiteino no Clube Alén Nós, en Santiago. A súa tese cuase libertaria sobre o poder, sen partidos políticos intermediarios, péchase en si mesma. Porén, á marxe do discurso sobre a democracia directa e autoxestionaria, segue a ter unha grande forza de seducción. A súa presenza resultou emotiva para os asistentes que navegaron nas esperanzadoras augas do 68, o mesmo que para os mozos que buscaban nas súas palabras un antídoto contra dos naufraxios contemporáneos. Quedamos para o día seguinte. Foi longa a conversa.

Chegou a esa alternativa política a través dun deserto persoal. A súa proposta ideolóxica quedara en minoría na confrontación a que deseguida se viu abocado o Movemento das Forzas Armadas (FMA). E sufriu a soedade na que o deixaron os oficiais que un día de abril lle confiaran o mando da revolución no cuartel da Pontinha. Chegou, ademais,  a esa alternativa política despois de fracasar no proceso electoral do 80, cando encabezou a Fronte de Unidade Popular, co que tentaba respaldar o seu Proxecto Global, un plan de defensa da revolución fronte a calquera ameaza de golpe fascista. Agora vén de estar nunha fría prisión militar. Quen acadara a responsabilidade do Comando Operacional do Continente (COPCON), o cerebro dun acontecemento que asombrou a todo o mundo, fora detido e condenado a quince anos de cárcere, acusado de dirixir un grupo terrorista, o denominado Forzas Populares 25 de Abril. “Cando apareceu este grupo -afirma na súa defensa- o meu partido fixo un comunicado en contra, aínda que máis tarde descubrín que algúns militantes do FUP tiñan relación con el”. As presións de numerosas personalidades europeas forzaron a súa recente excarcelación.

 

Otelo segue a ser, paradoxalmente coa importancia do seu papel histórico, un cidadán sometido a toda sospeita. Responde iso á ingratitude dunha historia ainda sen perspectiva suficiente? Ou, por máis que resulte máis duro pensalo e dicilo, acaso é o sinal máis evidente dun fracaso?

Eu non son un fracasado. Pola contra, síntome completamente realizado. Un dos meus grandes soños de xuventude foi sempre o de axudar a derrubar a dictadura fascista que había no meu país. Conseguín levalo a cabo o 25 de Abril.

Como explicar entón que o principal actor da revoluçao dos cravos acabase poucos anos despois nunha prisión do Estado?

Imos ver. Hai dúas cousas diferentes. Síntome realizado porque os dous obxectivos que presidiron a constitución do MFA ficaron consubstanciados no que demos en chamar os “tres D”: a democratización do país, a descolonización e o desenvolvemento socioeconómico. Agora mesmo funcionan as institucións, está feita a descolonización, e todo o demais está en marcha. Cumpliuse así o meu soño. Outra cousa é o que significou para min o proceso que seguiu. Eu quixen ir máis aló da simple revolución burguesa, que é ao que chegou o MFA.

Tanto arriscou?

Arrisquei moito no camiño de conseguir unha revolución socialista. Quen asume unha postura revolucionaria, nun proceso de transformación coma o quesignificou aquel acontecemento do 25 de Abril, sabe a que se arrisca. A condena dos anos de prisión que teño sobre min, baixo a acusación de ser fundador e dirixente das Forzas Populares 25 de Abril, hai que entendela como unha consecuencia de haber asumido esa postura. Despois de pasar cinco anos detido, sigo a pensar da mesma maneira. Non me sinto nada afectado psicoloxicamente por iso. Non tiñan razón.

Por que ese empeño, entón, en facer que Otelo apareza ante a opinión pública como un subversivo?

Esa é a pregunta que se fai moita xente. Aceptando que a miña acción foi decisiva para a democracia, como o ten recoñecido o mesmo Presidente da Repúbica, por que se me somete a un proceso de eliminación política, presentándome como un subversivo. A resposta está no posicionamento que eu manteño durante o proceso revolucionario. Acabo por distanciarme ideoloxicamente dos compañeiros das forzas armadas cos que estiven no Conselho da Revoluçao. Eu defendo que é preciso ir máis aló dun sistema democrático baseado nunha burguesía representativa. Considéranme perigoso. E tentan eliminarme do panaorama político/representativo que eu puña en cuestión. Necesitaban destruir esa figura.

Sentiuse traizoado polos oficiais que o seguirán o 25 de Abril?

Os oficiais do FMA eran progresistas, pero non revolucionarios. E teño que confesar que nun principio eu estaba tamén nese grupo. Despois distancieime, porque eles nunca chegaron a pensar como pensei eu que eran os traballadores os que deberían asumir o poder para construir de facto unha sociedade socialista. Eu acabei por defender esa ideoloxía.

Produciuse unha reacción de autodefensa, ou pensa que hai outros factores que frean o proceso no que vostede, como líder e cabeza do sector progresista das Forzas Armadas, se compromete?

Prodúcese esa autodefensa no momento en que os EE.UU. presionan sobre Portugal. Tamén hai que dicilo: esa reacción aparece cando outros países europeos presionan sobre os partidos políticos portugueses. Eles á súa vez presionan sobre os membros do MFA e sobre o Conselho da Revoluçao, conseguindo así trabar o camiño que ao meu entender sería modélico en Europa se chegara a completarse. Entro así na categoría dos elementos subversivos contra as democracias occidentais. Había que eliminar da rúa a quen mantiña o carisma popular intacto.

Non ten a sensación de ter sido utilizado por uns e por outros?

(Ri con ganas) Recoñezo que teño unha forte dose de inxenuidade. Ás veces sinto a tentación de analizar os acontecementos desde esa perspectiva persoal. Porque non consigo crer que as persoas que se achegan a min para exponerme un problema, ou para darme un consello, ou para darme alentos, poidan ter a tentación de perxudicarme.Eu creo en toda a xente. Quizais sexa o que me ten calificado desde fóra como un inxenuo. Pode ue eu fose utilizado. Sei que tiven cabo de min, no mesmo COPCON eque eu comandei, xente que foi colocada para vixiarme. Non sei…

Por que cita expresamente ao Partido Comunista Portugués cando analiza ese proceso da súa exclusión política, e incluso cando busca culpables da súa detención e da súa prisión? Ten probas?

As presións ás que aludín fixeron efecto nos partidos progresistas, tanto no PCP como no Partido Socialista, e xa non digamos no Partido Socialdemócrata. Teño daros que me levan a pensar que é a dirección do PCP a que induce a miña detención. Non podo afirmalo rotundamente, porque non teño as probas definitivas. Só indicios moi fortes que me levan a concluir que a dirección comunista produce as condicións para que eu teña que pasar cinco anos no cárcere.

De que indicios fala?

A experiencia persoal durante o meu proceso, en primeiro lugar, Unha das faccións que teñen peso específico na policía xudicial portuguesa é a que está integrada por xente próxima ao PC. O mesmo delegado do Procurador da República que sumiu a dirección da investigación sobre o FP 25 de Abril é militante do Partido Comunista. Rodeouse de inspectores e axentes do PC. Eles foron os que durante os interrogatorios forzaron a máquina para agarrar calquera cousa que xustificara lanzar tódalas sospeiras sobre min. Ademais, teño un vello contencioso co PC, que vén do proceso revolucionario, cando lle quitaba a razón sobre o grao de participación dos traballadores para darlla a outros grupos de esquerda. E nas eleccións do 76 para a presidencia da República eu conseguín deixar a moita distanci de votos ao candidato comunista.

A través de quen enterveñen os EE.UU. en Portugal?

Os EE.UU. avivan a súa presenza en Portugal a partir do conflito que houbo o 11 de marzo de 1975. A persoa que vai representar esa presenza é o embaixador Carduci. Tivo unha grande influencia política sobre Portugal. Desñois apareceu como Secretario de Defensa con Reagan, e foi o momento en que puido impoñer determinadas condicións a cambio de apoios. Otelo Saraiva é un perigo para a administración Reagan. Hai que denostalo públicamente, e para iso hai que demostrar que é fundador e dirixente terrorista.

Tivo con Carduci algún contencioso persoal?

Todos recordan en Portugal aquela guerra entablada entre Carduci e Otelo a raíz da intentona contrarrevolucionaria do 11 de marzo do 75. Atribuíralle a responsabilidade a través da radio cando dixen que, de ser eu o primeiro ministro portugués, houbéralle dado ao embaixador norteamericano un prazo de 48 horas para abandonar o país.

Recoñeza, sen embargo, que vostede vén realizando declaración que xustifican a loita armada que asumen algúns grupos como o IRA ou a ETA. Na conferencia que pronunciou no Clube Alén Nós dixo que tiña un grande respeto pola loita armada de determinados grupos…Como delimita vostede ese respeto?

Eu teño moito respeto pola loita armada que manteñen algúns grupos de liberación. Falando en términos de ideoloxía política, é o último estadio posible, o último recurso que utiliza un pobo cando ten motivacións tan fondas como a necesidade de conquerir a liberdade e a independencia. Este é o caso do IRA, que leva moitos anos loitando contra o colonialismo británico de Irlanda do Norte. Quedan atrás centos de mártires, centos de mortos, de presos e de torturas nos cárceres ingleses. Esta capacidade de coraxe e de sufrimento representa algo moi importante para min. Non se pode identificar por iso ao IRA cos terroristas. A súa é unha loita aberta entre o Exército Republicano Irlandés e as Forzas Armadas inglesas.

Considerando que hai en España un mapa autonómico que lle permite un determinado grao de autogoberno a un territorio histórico como Euskadi, entende que tamén está xustificada a pesar de todo a existencia de ETA?

Coido que o que pretenden os nacionalistas vascos é acadar a independencia, ir máis aló da autonomía. Buscan reagrupar na nación vasca as sete provincias orixinais. Non me parece que isto sexa posible a través de calquera proceso democrático, por moi avanzado que sexa, por moita apertura que ofreza o Estado que ten por centro político a Madrid. Nese sentido, eu xustificaría como último recurso a loita armada para gañar a verdadeira independencia da nación vasca. Cústame aceptar que o Estado español, reunificado desde os Reis Católicos, permita esa independencia.

Volvamos a Otelo Saraiva de Carvalho. Reparo nunha confluencia emotiva que se produce na súa biografía: a utopía que sostén un militar, por unha banda, e a imaxinación creativa dun actor frustrado, pola outra…

Bueno… (ri) Eu tampouco me considero un actor frustrado. Sería así se eu houbera sido un actor de talento e as miñas representacións fosen pateadas. Non sucedeu así. Non cheguei a ir a Nova Iorque a estudar arte dramático no Actor’s Studio que creara o Elia Kazan, como era outro dos meus grandes soños de xuventude. Pero sempre que tiven a oportunidade de actuar sobre un escenario, como sucedeu durante o periodo de formación militar, sempre acadei moito éxito… (ri de novo). Ese soño non foi posible por circunstancias familiares do momento. Pero si que foi posible en cambio conseguir facer realidade algo que os vellos antifascistas consideraban unha utopía, a de derrubar a ditadura en Portugal, e que fosen elementos das Forzas Armadas os que se atrevesen a elo, cando o exército viña sendo a cortina da orde que posuia o poder fascista. O 25 de Abril era unha utopía porque ninguén pensaba que as Forzas Armadas destruirían o réxime do que elas eran o principal soporte. As utopías, xa que logo, sempre poden rematar en realidade.

Pero non cadra ben na mentalidade dun militar…

Sei que esa é a idea que se segue a ter hoxe do militar. Os meus fillos repítenmo unha e outra vez. Sempre que defendo ou realizo algo que pode chamar a atención dentro da institución militar, eles sempre me din “oh, pai, é que ti non es un militar”. Teñen un modelo de militar que non cadra coas miñas características persoais.

E por que se fixo militar entón?

Teño que dicir antes de nada que abracei a institución militar con grande pracer e entusiasmo. Nunca me sentín frustrado por elixir esa profesión, que nun principio fora unha decisión presionada por circunstancias familiares. Paseino ben na Academia Militar. Despois tamén, cando fun instrutor militar, quizais a fase máis bonita, porque participei activamente na formación de moitos xoves. Nesa época, o analfabetismo pesaba moi gravemente no país, e eu recibía rapaces que desde os doce anos só se limitarar a andar coa aixada na man. Axudei a abrirlles os ollos, e axudei a crear conciencia neles de que había que transformar a sociedade da que procedían e á que haberían de voltar.

Teñen os exércitos profesionais posibilidade de evolución como para adaptarse a esa nova sociedade que está a xurdir? Defende a supervivencia da institución militar?

Entendo que os exércitos e as forzas armadas deberían desaparecer. A presenza dos exércitos fomenta as guerras. O momento é propicio para elo, porque vivimos nun periodo de destrución das tensións creadas polo armamentismo, e especialmente polo armamentismo nuclear. Tiveron noutro tempo a peculiaridade de provocar o desenvolvemento tecnolóxico. Pero hoxendía os exércitos xa non teñen nada que aportar nese terreo. Coido que as estruturas que teñen os exércitos non acompañan a evolución das sociedades actuais.

Quen está posibilitando, segundo Otelo Saraiva, ese novo periodo, ese momento esperanzador?

O Gorbachov, que coa perestroika puxo en cuestión todo iso. Debería haber recibido xa o premio Nobel da Paz, se é que ese premio tivese un significado real. Algúns desconfían de algo que se vén producindo tan á présa na Unión Soviética, e teiman en que iso pode rematar calquera día. Pero o sucedido nos últimos anos é de tal magnitude que, de ser así, as forzas armadas sociéticas xa houberan actuado antes derrubando a Gorvachov, o mesmo que sucederá con Cruchev cando tentara introducir tímidas reformas. Se iso non ten ocurrido ata agora, cando xa se ven na práctica as consecuencias, e velaí todo o que sucede nos países do Leste, é porque a situación é irreversible.

Os cinco anos que pasou no cárcere

Durante eses cinco anos de cárcere experimentou en vostede algún cambio especial?

Eses cinco anos foron coma un accidente na miña vida. Quen asume a súa responsabilidade histórica coma un revolucionario sabe que se expón a situación como a que eu sufrín. Non lles podía haber sucedido a algúns dos meus compañeiros do MFA que se acomodaron naquelo para o que fixeron o 25 de Abril, e por iso están asentados no poder político, ou no poder económico como o Melo Antúnes, que é representante para Europa dunha enorme construtora mundial de obras públicas. Eu, repito, fun moito máis aló desa democracia representativa na que eles se instalaron finalmente. E por iso asumin os riscos que comporta a miña postura revolucionaria. Un deses riscos foi o de ir ao cárcere.

Non obstante, a soedade síntese na pel, doe, e non só polo forzado illamento físico, tamén especialmente por sentirse abandonado, por comprobar que compañeiros de onte son hoxe cuase uns descoñecidos…

 Escoite ben unha cousa. Durante os 1.787 días de prisión nunca tiven esa sensación de soedade. Podo afirmalo categóricamente. E nunca tiven o sentimento de estar abandonado. Porque o fundamental dun ser humano é o que pasa dentro desta Caixa (sinala a súa cabeza). En espíritu, estiven sempre libre.

Que relación mantiña co exterior?

Recibía moitas cartas de adhesión, e tiña visitas diarias, que sempre me daban forza para seguir sentíndome libre. Tiña a seguridade de que fóra estaban comigo milleiros de amigos, aínda que non me escribisen nin me telefonasen, nin me visitasen. A miña certeza era o importante.

Apela vostede, como fixo recentemente en Cuba o presidente Fidel Castro, á volta do espíritu revolucionario, a prol da volta á moral socialista en Portugal. A que xentes dirixe ese chamamento?

 

Aos desencantados, que cada día son máis. A proba está nas folgas que se producen en sectores tan importantes como o dos transportes.

Tan baixa está a credibilidade política?

É a clase política portuguesa a que perdeu credibilidade. Cando os traballadores perden cada vez maior capacidade adquisitiva, os políticos súbense o seu propio salario nun 56 por cento…

Por que pensa que ese chamamento pode ser escoitado?

Porque a pesar das difamacións e das calumnias, a opinión pública sabe quen son eu. Coñécenme pola rúa e saúdanme mesmo os que non viviron conscientemente o 25 de Abril. Eu sigo a ser coerente coas ideas que defenden aos traballadores. Nunca asumiron o que de min deixeron os poderes político e xudicial.

Iso sería tanto como dicir que as capas sociais menos favorecidas teñen conciencia ideolóxica…

Todo foi dando bandazos dunha maneira tan radical, que por forza calou na xente esa sensación de inestabilidade. Por iso cada vez hai maiores posibilidades de movilización social. Aparte do desencanto porque non aumentaron as boas condicións de vida, os traballadores e a sociedade en xeral asistiron a movementos que foron durante o proceso revolucionario desde unha extrema dereita salazarista a unha extrema esquerda, e despois todo camiñou cara o centro, e agora estamos nun réxime de dereitas. Iremos gañando pequeñas batallas, seguro. Eu xa conseguin pequeñas vitorias, co conseguinte desprestixio do poder que me quixo anular política e ideoloxicamente. Por iso estou a reconquistas diante das masas populares un grande prestixio.

Pero con quen conta agora mesmo en Portugal o Otero Saraiva de Carvalho? Con quen conta para levar adiante esas vitorias das que fala?

Con centos de milleiros de persoas tal vez que hoxe están comigo… Non sei o apoio que eu teño polo país porque non teño un aparello estatístico que mo diga. Teño esa intuición, porque palpo ese apoio onde quera que vaia…

Segue vostede defendendo como alternativa política a democracia directa e autoxestionaria. Non lle parece que os últimos acontecementos van todos en contra desa tese, e non só en Portugal precisamente?

Penso que non. Compróbase nas taxas de abstención que se suceden de elección en elección. Tamén no éxito electoral de formacións non partidarias, novas formacións non encadradas nas siglas tradicionais. Esta é a explicación de que os Verdes teñan tanta aceptación. Representan unha alternativa aos partidos de sempre. Estase a caer na conta de que as democracias representativas constitúen só unha importante fase de transición cara outro estadio máis avanzado que sempre tivo inimigos destrutores ao longo da historia. Pense no caso dos soviets no 1917. Pero eu sigo a pensar que as perspectivas futuras de Rosa Luxemburgo eran correctas.

Tamén o ve posible en Portugal?

Estivo nas nosas mans o 25 de Abril. E houbera sido unha realidade se os elementos do MFA que o fixeron oubesen sido non só progresistas, senón tamén revolucionarios.

Pero agora todo vai por outros camiños. Como interpreta se non os cambios que se están a producir na Europa do Leste? Algúns coidan que esa etapa de transición á que se refería vostede dará pé como moito ao que se entende por socialdemocracia…

As transformacións que se están operando na Unión Soviética, o mesmo que nos países satélites, teñen sempre como mira o socialismo, non a entrada no capitalismo. Está por ver se o Gorbachov consigue trabarlle o camiño ao capitalismo. Polo de agora, as miras son socialistas. É importante sen dúbida que a Unión Soviética saia da ditadura dun partido comunista, saia da nomenclatura, e asuma unha apertura real, unha democratización. Sinto que non houbera asentado o socialismo real no Portugal de 1974, porque agora os países do Leste houberan copiado incluso o noso modelo.

 

As nacionalidades e o federalismo ibérico

Como encadra nesas grandes transformacións os amplos e conflitivos movementos de rebelión que se están producindo territorialmente dentro da Unión Soviética?

O desexo dalgúns pobos da Unión Soviética por conquistar de novo as súas liberdades nacionais é totalmente lexítimo. Esa loita por se liberaren do centralismo moscovita é unha das consecuencias da Perestroika. Son pobos distintos, con cultura e lingua propias, e teñen dereito a recuperar a súa identidade como nacionalidades.

Contemplou algunha vez o MFA durante a conquista do poder o problema do centralismo en Portugal? Porque, aparte das colonias, que foi un obxetivo conseguido, estaban e están os casos de Madeira, as Azores…

A descentralización do poder era un obxectivo prioritario para o MFA do 25 de Abril. A ditadura fascista centralizara o poder do imperio, que estaba nas mans de Salazar. Lisboa era Portugal, e Portugal era San Bento. Loitamos por conquistar o poder local, e coido que foi aí onde se deu unha total transformación. A respeito de Madeira e as Azores teño que dicir que nunca houbo nelas problemas importantes. Nin sequera teñen linguas diferentes, porque en Portugal existe unha única lingua. Así como en Galicia se fala a lingua da nación galega, en madeira e as Azores o que se fala é o portugués. Por outra parte, o afastamento relativo do Portugal continental facilitou que teñan unha autonomía e o seu propio goberno, cubrindo tódalas súas esixencias de descentralización.

Defendería a existencia dun federalismo ibérico?

Ese é un asunto extremadamente delicado. Non o teño esudado ben. Complicado porque s tería que xogar con países independentes e con nacionalidades e rexións que teñen estatutos de autonomía sen máis. Cando ese tema se plantea en Portugal, causa arrepíos.

Por que?

Porque diante da expresión Federalismo Ibérico hai portugueses que deseguida imaxinan que iso significa a dependencia e a ligazón a un goberno que se instale no centro da penínsua, que poidera ser Madrid. E pregúntanse: entón nós que imos ser? Acabaremos sendo a rexión portuguesa?

Unha pregunta, por certo, que se terían que facer tamén coa integración de Portugal en Europa, porque vai comportar unha perda de identidade, unha perda de autonomía económica, política, cultural…

Pero é diferente. O problema do iberismo é o de chegar a saber onde residiría a sé do poder da Federación.

A súa resposta parece moi simple…

A resposta que tería que darlle é complexa. Aparte de que habería que propiciar primeiro un reordenamento territoril en base á creación de novas nación independentes, como é o caso da nación galega, a nación vasca e a nación catalana, as diferenzas entre Portugal e o Estado español son moi grandes. O grao de desenvolvemento industrial que vostedes teñen apenas ten comparación en Portugal. Seguimos vivindo as consecuencias do isolamento cuase total ao que nos someterá o réxime de Salazar. Hoxe as diferenzas son moi fortes. O meu medo vai tamén por aí, porque sempre será Portugal un país de man barata, unha colonia, para a CEE. Isto non vai suceder con España.

A súa mensaxe política parece dirixila máis directamente a sectores intelectualizados malia ter como núcleo principal discursivo o da conquista do poder polos traballadores. De feito, foron os intelectuais lusos, e non os traballadores, os que reivindicaron a súa liberdade e mesmo a súa rehabilitación política…

Confeso que toda a miña acción ideolóxica nunca foi orientada a ter o recoñecemento dos traballadores. Sucede o mesmo agora, cando tento que se tome conciencia da necesidade de reconquistar a moral perdida.

Alguén poidera pensar que o non ter recibido expresamente a solidariedade dos traballadores se poidera deber a que se sinten instrumentalizados por vostede no seu discurso…

Nunca loiter por manterme no poder. Nunca cedín a esa ambición. Por iso a miña foi unha loita cuase suicida. Porque loitando para conseguir unha sociedade socialista, dos traballadores, actuei sempre correndo o risco de ser rexeitado por eles unha vez que conseguisen o poder. E isto por pertencer eu á clase burguesa. Ese é o espíritu que debe ter un revolucionario.

Pero é verdade que durante os cinco anos de cárcere non recibiu ningunha mostra de alento por parte dos traballadores aos que sempre defendeu?

Nunca recibin nin sequera un telegrama dalgunha comisión de traballadores. Nunca comprobei que pedisen a miña liberdade. En cambio, tiven a solidariedade de intelectuais de esquerda, dos pintores, escritores, músicos, artistas…De dentro e de fóra de Portugal. A solidariedade dos intelectuais e das xentes da cultura tomou corpo en toda Europa. Pero iso a mín non me fai cambiar de opinión. Non me interesa ceder. A miña loita seguirá sendo a loita polo poder dos traballadores.

Dóelle ese mal recordo?

Mire, aínda que me abandonasen polos seus propios intereses, eu xustifícoos…

Hai algún segredo do 25 de Abril aínda sen descubrir, ou está xa todo dito?

 Xa está todo dito. Quedan algunhas zonas escuras do proceso revolucionario. Especialmente as relacionadas co periodo que vai entre o 25 de Abril do 74 e o mes de novembro do 75. Eu sinto a responsabilidade histórica de escribir un libro sobre todos eses acontecementos.

Cal será o capítulo máis conflitivo?

O máis importante para min swerá reflexionar sobre o unto inicial do proceso revolucionario. Son os xoves oficiais das Forzas Armadas as que fixeron o pronunciamento militar, aínda que fosen algúns xenerais, os elixidos polo MFA, os que apareceron na Televisión integrando a Junta de Salvación Nacional. Non era verdade, como puido parecer daquela, que os xenerais liderasen o movemento. E quero reflexionar por que non foi posible dar o salto a un novo modelo de sociedade cando estivemos á porta de conseguilo.

Segue Otelo Saraiva de Carvalho sentíndose un militar?

Sempre lembrarei como, sendo estudante do Liceo, fun eu o único alumno que tivo como información final “non posúe a mínima vocación militar”. E sen embargo, decidín voluntariamente, aínda que motivado desde a familia, facerme militar. Así foi polo que renunciei a ir a Nova Iorque, e seguramente…(ri)… a ser outro Marlon Brando… Non me arrepinto, porque axudei a derrubar a ditadura.

Síntese máis militar ca cidadán?

Antes que militar síntome cidadán.

---

s”]